Pagdadalamhati at Pagbubunyi

Noong Agosto 4, 2009, dumalo ako sa “necrological service” para kay Pangulong Cory. Nakiisa sa maraming mga Pilipino sa pakikiramay sa kanyang pamilya sa pagpanaw niya. Noong huling dumalaw si Pangulong Cory sa Naga City para ikampanya si Cong. Noynoy para sa Senado, puno ang aming pagmamalaki sa sabay niyang pag-endorso sa amin sa lokal na halalan. Alam namin ang sukat ni Pangulong Cory. Hindi lang popularidad, hindi lang kakayahang manalo kung hindi higit sa lahat  ang matapat at matuwid na paglilingkod sa mamamayan. Ito ang mga katangian ipinamalas niya ng siya ay inuloklok natin bilang Pangulo. Ito pa rin ang mga katangian at pananaw na kanyang ipinaglaban sa pangkasalukuyang panahon.

Tulad namin marami ang naghihinayang at nagdadalamhati. Nalulungkot dahil wala na ang gabay natin sa pakikibaka para maiwasto ang pulitika sa ating bansa. Bakit nga naman ngayon na muling nababalot sa krisis ang Pilipinas lumisan na siya? Hindi pa tapos ang laban Ninoy. Hindi pa tapos ang laban ni Cory. Sa ating pagdalamhati, maaring nalulungkot tayo para sa kanya o para sa ating sarili. Marami sa ating kababayan ang nagnanais na makamtan ang pagbabago subali’t ayaw niyang makilahok. Sana sa pagpanaw ni Pangulong Cory, maantig ang ating isip at damdamin at tatanggapin natin ang hamon na sinimulan ni Ninoy, pinagpatuloy ni Cory at magiging daan para sa tagumpay ng bawat mamamayang Pilipino. Hindi lamang demokrasya bilang isang paraan ng pamamahala, kung hindi higit sa lahat, demokrasya na mag-aangat ng antas ng buhay ng ordinaryong Pilipino.

Sabi nila nagbubunyi raw si Ninoy dahil kapiling na niya si Pangulong Cory. At palagay ko sa hirap at sakit na pinagdaanan ni Pangulong Cory kinuha na siya ng Panginoon para maibsan na ang hirap niya. Sana ang ating pagdalamhati sa ngayon ay mauuwi sa pagbunyi sa darating na panahon. Dahil sa pagpanaw ni Pangulong Cory muling matatagpuan natin sa ating mga sarili ang pagmamahal sa bayan, ang manindigan para sa matuwid at ang paggamit ng ating mga kapangyarihan para mabago na ang kalakaran sa ating lipunan.  Ito lang ang tanging paraan para magkaroon ng saysay ang ating pagdalamhati, ang pagkamatay ni Ninoy at pagpanaw ni Cory.

Ituloy ang laban ni Ninoy at Cory!

Luho

Noong nakaraang dalawang linggo nagpasa ng isang Resolution ang Sanggunian Panlungsod ng Naga City na pinupuna ang Department of Foreign Affairs Region 5 Field Office (DFA R5), sa pamumuno ni Director Jose Jacob, dahil sa desisyon nito na hintuin na ang “mobile passporting” sa Naga City. Kasi hindi raw akma sa katayuan ng kanyang mga kawani ang klase ng akomodasyon na ibinibigay namin. Malungkot, dahil una sa lahat, tinutulungan na nga namin na gampanan ng DFA ang kanyang tungkulin at trabaho na mapadali ang pagkuha ng mga pasaporte lalo na ng mga ordinaryo mamamayan. Malungkot, dahil dapat nga magpasalamat pa sila dahil lahat ng gastos, transportasyon, pagkain at akomodasyon ay sagot ng pamahalaang local ng Naga. Wala pang kawanihan ng gobyerno na ganito ang hinihingi para lang gawin niya ang kanya namang talagang trabaho. Ang kanilang reklamo ay tinitira daw sila sa Naga City Hostel. Hindi ”5-star” ang hostel. Subali’t lahat ng kuwarto nito ay air-conditioned at may sariling banyo. Malinis at maayos naman ang mga kuwarto at maaliwalas ang lugar. (Dito pala tumitira ang mga kandidata sa Ms Bicolandia Pageant, mga kawani ng national government agencies na may gagawin sa Naga, mga bisita sa Penafrancia Fiesta, atbp.) Hindi pa ito sapat, sabi ng DFA-R5. Mukhang ang mga kawani ng DFA-R5 ay iba sa ating lahat. Sila ay “class”!

Kaya ng umalingawngaw ang balita tungkol sa P1Milyon hapunan ng ating Pangulo at ang kanyang mga kasama sa Amerika (at bago nito ay isa pang hapunan na P 0.75 Milyon) agad na naisip ko ang mga kawani ng DFA-R5. Ito na nga ba ang kalakaran sa pamahalaan ngayon? Utusan ang ordinaryong kawani magtipid. Subali’t ang mga may tungkulin at kapangyarihan ay di-sakop sa mga utos na ito. Sa gitna ng kahirapan, may karapatan pa ba tayong maging “class”? Kay naman pala ganito ang mga kawani ng DFA-R5. May tinitingalang gagayahan. Siyanga naman. Kung pwede sila sa Maynila magluho, dapat pwede rin dito. Kaya dahil hindi namin kaya ang akomodasyon na hinihingi ng DFA-R5, wala ng ’mobile passporting’ sa Naga. Kawawa mga mamamayan. Hindi niya kaya ang luho ng mga naninilbihan sa kanya!

Fighting Back

Last June 3, 2009, Leni and I were watching over ANC the proceedings in the Lower House. It was almost midnight but the session hall was still filled with Congressmen. If not for what they were up to, they should be commended for collectively working so hard far beyond their normal hours. (Who says that attendance and securing a quorum are problems that should beset the House?) But because of what they have done, they should be condemned for shamelessly conning us by approving HR 1109, the “Con Ass Resolution”, when almost no one was looking. The timing, the method and the process speaks for itself. The open ended resolution betrayed the underlying motives.

Obviously these Congressmen can not be shaken by public opinion.  From experience, they have sat on important bills, passed laws that are anti-people and railroaded proceedings, without regard on what the public will say. Time and again they have done so. But instead of being kicked out of office, they not only have been allowed to cling to their posts but in fact they have entrenched themselves and their families. They may be so unpopular nationally, but they know that in their jurisdictions they will be voted into office because of the pork they bring to their districts. For most of them, these have funded and will fund their elections. It is not surprising therefore to see some “principled” members of the House hitched on the “cha-cha train” after their share of the gravy were assured. The positions  they have taken and will take are consistent with their version of the “golden rule” . . . he who has the gold rules!

When Speaker Nograles mockingly said that our people now seem to be addicted to mass actions with the planned rallies slated against HR 1109, he is simply saying that he and his cohorts can not be swayed. As far as they are concerned, as long as the constituents in their respective district votes for them, to hell with public opinion. They are not concerned with what is right or wrong. They are not interested on what the people think. They are just after the votes by foul or fair means.

In other words, it is only the language of votes that they will listen to. No morality plays or shaming execises can return them to their senses. We need to campaign to their constituents that they should not be voted to office again. Otherwise they will  continue conning us. We can begin with all the institutions and organizations which denounced HR 1109. The church, business and civil society groups must learn from the lessons of the past. They must not only denounced “Con Ass”. They must also ask the members of their groups not to vote for the “Con Ass Congressmen” and likewise campaign against them. In denouncing “Con Ass”, I will tell everyone who  cares to listen that we not should vote for the Congressmen who believes that they can simply get away with this again. When they seek our vote, offer us money and gifts, we do not need to refuse them. We will lull them into complacency. After conning us for a long time, it is now our turn to con them! Let us make them lose in the next elections.

Boys Scouting

Noong  nasa grade school pa lang ako, isa sa mga pinakamasaya kong karanasan ay ng sumapi ako sa Boys Scout. Natuto kami ng first-aid, lumangoy at magsaing. Tinuruan din kami ng mga wastong asal at ugali. Palagay ko malaking bahagi ng aking mga paniwala, paninindigan at pananaw ngayon ay dala ng aking  pinagdaaanan sa scouting. Maari ko ngang sabihin na kung purong Boys Scout pa rin ako hanggang ngayon, malamang na mas pakikinabangan  ng aming lungsod ang kakayahan at kapangyarihan na pinagkatiwala niya sa akin. Isang panghabang buhay na sukatan ang mga prinsipyo ng scouting. Mananatiling hamon ang pagsabuhay nito.

Noong martes, ginanap ang BSP National Council Meeting sa Zamboanga City. Bilang Chairman, tinanggap ko para sa Naga City Council ang award bilang isa sa mga mahuhusay na council sa Pilipinas. Malaking karangalan ito sa amin lalo na dahil hindi  pa naman katagalan na nabuo ang Naga City BSP Council. Sa aking pagnanais na mabigyan na tamang pansin ang scouting, hiniling ko na magkaroon na ng hiwalay na Council na ang Naga City. Palagay ko, pinatunayan ng mga tagumpay na natamo niya na dapat nga lang ng sariling konseho ang Naga City.

Si Mayor Jojo Binay ang Pangulo ngayon. Subali‘t ang mga nasa magkabilang panig sa larangan ng pulitika ay nandoon din. Nandoon si dating Governor Obet Pangdangan, Governor Victor Yap, Cong. Del de Guzman, Mayor Lawrence Cruz, Mayor Celso Lobregat, Vice-Governor David Ponce de Leon, dating Cong. Jun Aniag, Mayor Corvera, Mayor Guiam, Mayor Ona at marami pa iba. Iba’t ibang partido, makatunggali sa pulitika nguni’t nagkakaunawaan sa Boys Scouting. Iba’t ibang partido, iba’t ibang pinagdaanan, nagkaisa lahat sa scouting. Dating may mga tungkulin, wala na sa tungkulin, Boys Scout pa rin. Lahat, nais na maging bahagi sa paghubog ng hinaharap ng mga bata at kabataang Pilipino. Kung bigo man tayo sa pangkasulukuyang henerasyon, umaasang maisasaayos ang susunod sa pagtaguyod ng scouting sa kanya kanyang lugar.

Maraming hamon ang hinaharap ng scouting. Ayon sa kanyang pamunuan, bumaba ang membership mula sa pinamataas na bilang na 3 milyon sa kasalukuyan 1.6 milyon na lang. Dala ito ng “no-collection policy” ng DepEd. Mabuti man o hindi ang patakarang ito, kailangang maghanap ng ibang paraan kung paano mabibigyan ang lahat ng pagkakataon na sumapi at lumahok sa scouting. Kailangan mabigyan ng pagkakataon ang lahat ng mga bata — mahirap man o mayaman na maranasan niya ang maging Boys Scout (o Girls Scout).

Dito sa Naga, hihimukin namin ang mga my kakayahan na tumulong at magkontribusyon. Isasalang namin ang isang batas na ang mga negosyante ay may taunang kontribusyon sa Boys Scout at sa Girls Scout. Hindi kalakihang halaga subali’t magbibigay saysay sa pananaw na dapat kasama lahat sa tamang paghubog ng mga bata sa aming lugar. Katulad sa national council, maaring ito ang daan na magkaisa lahat sa lokal. Isang simulain na makakapagbago ng ugali sa susunod na henerasyon. Dapat pag-ibayuhin natin ang mga bagay na nagbibigay daan na magkaisa. Kung di man sa pulitika sa scouting na lang!

Padyak

Kagabi ng pauwi ako galing sa isang induction ng isang organisasyon ng kabataan, nasundan ko ang isang padyak. May dalawang pasaherong sakay  Ang drayber ay mukhang mahigit singkwentang taon na. Nguni’t tila di niya nararamdaman ang pagod na dinaanan niya sa maghapong pagkayod. Medyo mabagal ang kanyang takbo at medyo naabala ang sumusunod na mga sasakyan sa kanya. Subali’t tulad ng mahigit kumulang na 1500 padyak drayber sa Naga City, muling matatapos ang araw na naitawid na naman niya ang pangangailangan ng kanyang pamilya.

Natatandaan ko pa ng mag-umpisang magkaroon ng mga padyak sa Naga City noong 1990, pinuna na ito ng aming kalaban sa pulitika. Paurong daw ang pag-unlad ng lungsod. Wala raw lugar ito sa kalsada namin. Palagay ko, sa pangkalahatan, naintindihan ang aming pananaw sa bagay na ito, dahil patuloy kaming pinagkatiwalaan ng mga Nagueno. Ang sabi ko noon, ang isang marangal at malinis na hanapbuhay katulad ng pagpadyak ay dapat bigyan ng puwang sa aming lugar. Dapat sa pag-unlad, lahat ay maaring makilahok at dapat kabahagi lalo na yong walang sapat na lakas at kaalaman tulad ng mga namumuhunan at maykapangyarihan. Katunayan obligasyon ng pamahalaan at ng lipunan na bigyan sila ng pagkakataon  maghanapbuhay. (Palagay ko, kung bibigyan sila ng mas magandang alternatibo, pipiliin ng mga nagpapadyak ang mas magaan at mas mataas na kitang hanapbhay.) At dahil bigo silang makamtan ito, naghanap sila ng isang mahirap subali’t malinis na pagkakakitaan.

Maraming patalinghaga ang nabubuo ng pagpadyak na nauukol sa ating mga paniwala at galaw ng ating lipunan. Una, sa hirap ng trabahong ito, tinuturuan nya tayong lahat ng ang tagumpay ay hindi madali. Huwag tayong umasa, lalo na dahil ang ating bansa ay lugmok na sa kahirapan, na isang araw ay gigising na lang tayo na ang ating mamumulatan ay isang maunlad ng Pilipinas. Kailangang tayo ay makibahagi, magsakripisyo at makipaglaban para magbago ang kalakaran sa ating pulitika at ekonomiya. Pangalawa, walang tunay na pag-unlad kung ang may kaalaman at mayayaman lamang ang makikinabang. Ang padyak ang isa sa mga simbolo ng kahirapan at pagsusumikap. Pinapaalala sa atin  na walang saysay ang pag-unlad kung lalo lamang lalaki ang agwat ng mayaman at mahirap. Pangatlo, dapat bigyan natin ng puwang ang mga mahihirap na makaahon sa sarili nilang kakayahan. Mahalaga ang batas. Mahalaga ang areglo sa kalsada. Subali’t mas mahalaga na magkaroon ng paniwala ang ating mahihirap na mamamayan na siya ay aakayin ng ating lipunan kung siya ay magsusumikap. (Dito sa Naga City, may sidewalk vending ordinance na pinapayagan ang “regulated vending”.)

Sa aking panunungkulan, ang buhay ng malimit na ang aking mga nakakasalamuha noon, ang mistulang simbolo ay ang pagpadyak. Mga taong mahihirap subali’t nagsusumikap. Mga taong kailangan tulungan dahil tinutulungan ang kanilang sarili. Mga taong may mga munting pangarap para sa kinabukasan ng mga mahal nila sa buhay. Ang hamon sa aming pamamahala, gawing makahulugan ang pag-unlad para makinabang lahat!

Magrehistro at Bumoto

Noong May 6, 2009, nagtipon-tipon kami sa pangunguna ni Sen. Kiko Pangilinan para itulak ang isang “register and vote campaign” (RV) para sa halalan sa 2010. Kasama sa bumubuo ng grupong ito si Cong Risa Hontiveros-Baraquiel ng Akbayan, dating Congressman Neric Acosta ng Bukidnon, Gg. Bam Aquino at Gg. Alex Lacson. Ang layunin ay hikayatin ang mahigit na 9 milyong “first time voters” na magrehistro, makilahok sa usapin at bumoto sa darating na halalan..

Sa unang tingin, ordinaryo ang kampanyang ito. Subalit alam nating lahat na napakahalaga ng halalan sa 2010 sa pagbabago ng ating bansa, Binibigyan tayong muli ng pagkakataong maituwid, maiwasto at maisaayos hindi lamang ang pulitika sa ating bansa kung hindi ang kalakaran sa ating lipunan. Patuloy na nawawalan ng tiwala ang mamayan sa ating pamahalaan. At ang masaklap ang kanyang pananaw na pare-pareho lang naman ang mga nais mamuno at wala naman siyang magagawa. Para bagang ayaw niya ng suriin ang kanyang mga pinagpipilian. Hindi na lang siya makikilahok. Hindi na lang siya boboto. Kaya ang dulo nito, walang pagbabago at tunay ngang magkakatotoo ang kanyang paniwala. Ang magwawagi ay pareho lang ng kanyang hindi ninais.

Hindi kagaya ng dati ang kampanyang ito. Matagal ng kinasangkapan ng mga pulitiko ang kapangyarihan ng mamayan na humalal ng kanyang mga lider. Ginamit ang kanyang kahirapan. Binili ang kanyang kapangyarihan. Panahon na parang muli mabawi ng mamayan ang pamahalaan. Hindi sa marahas na pamamagitan kung hindi sa kapangyarihan maituwid niyang gagawin— ang pagboto ng tama. Siyam na milyon sa 2010 ang may ganitong pagkakataon kung mabubuo ito. Mahigit beinte porsiyento ng pangkalahatan. Ang “RV Campaign” ay makikiisa sa lahat ng may parehong layunin na mabigyan ng tunay na saysay ang halalan. Hindi lamang hikayatin ang mamayan na mag-rehistro at bumoto. Kung hindi suriin ang mga pagpipilian at magkumbinsi ng iba para magkaroon ng saysay ang kanyang kapangyarihan maging bahagi sa pagluklok ng pamunuan sa ating bansa. Maliban sa hamon ng 2010, ang isang layunin ng kampanya ay tumulong na palawakin at palakasin ang tinatawag na “reform constituency”. Ibig sabihin sa lokal at sa nasyonal, umaasa tayo na ito ang mga banhing ipupunla natin patungo sa makahulugan at pangmatagalang pagbabago sa ating bansa.

Magrehisto at bumoto tayo!

Para sa Bayan

Matagal na rin ako sa larangan ng pulitika. Marami ng mga pulitikong nakasama at nakatunggali.  May mga dating katunggali na ngayon mga kasama na.   At may mga kasama noon na ngayon ay mga katunggali na.  Sa mga pagkakataon na naghihiwahiwalay ang mga dating magkakasama, madalas na mabanggit ang dahilan nito ay prinsipyo at paninindigan.  Kaakibat nito ang paliwanag na ang desisyon ng paglipat sa ibang kampo ay para sa bayan at hindi pansarili.

Subalit sa karanasan naming mga hinalal na opisyales ng Naga City, palagay ko nagkakasundo-sundo kami kung ano ang kahulugan ng para sa bayan.  Ito ang pagtaguyod ng kapakanan ng aming lungsod.  Ang pagbigay ng pag-uunawa sa mga iba’t ibang pananaw, ang pagtatalo paminsan-minsan at pagsumikap na mabigyan ng puwang ang pangarap ng bawat kasama.  Subalit sa likod ng lahat ng ito, walang higit pa sa pagpanatili ng pagkakaisa dahil ito ang susi ng matagumpay na paglilingkod.  Mahalaga ang tagumpay ng lahat kesa sa pagnanais ng isa na maitaguyod ang sariling interes. Hindi madali sapagkat hindi lang minsan na hiningi ang pagsakripisyo ng mga kasama para sa tagumpay ng lahat.  Hindi madali dahil kahit sa pakiwari ng isa na siya ang mas nararapat, isinuko niya ang kanyang pangarap dahil ayaw niyang mabigyan ng pagkakataon ang aming mga katunggali na magkaroon ng pagkakataon na masira ang aming mga pinaghirapan.  Nagbunga ito ng binotohan ng “straight” ang aming buong “ticket” sa loob ng anim na sunod-sunod na halalan o sa loob ng maglalabing walong tao na.  Mula mayor, vice mayor hanggang pinakahuling konsehal ng aming ticket ay patuloy na hinalal ng mga mamayan. Hindi pa ito nangyari sa kasaysayan ng pulitika sa Naga City.  Minsan nga napagbibintangan pa na nandadaya kami sa eleksiyon.  Batid kong alam ng mga taga Naga City na hindi.  Hindi naman kaila sa karamihan na ang tanging dahilan ng tiwalang ito ay ang mahusay at matapat na pamamahala.  Sa iba’t ibang sukat at sa iba’t ibang paligsahan napatunayan na ng Naga City na maari siyang ihambing sa mga pinakamahusay na LGU sa buong Pilipinas.  (Malamang ang Naga City na ang “most awarded LGU” sa ating bansa — may mahigit “150 international, national at regional awards” at “6 Hall of Fame recognitions” ang naigawad sa Naga City).   Ang aming paniwala tunay na para sa bayan ang aming layunin kung meron kaming sapat na kakayahan para maitaas ang antas ng sukat ng buhay ng mga mamamayan.  Hindi lamang ang pagnanais naming makapaglingkod.  Hindi lamang ang matapat na pamamahala o matuwid na hangarin kung hindi ang aming kakayahan at karanasan sa mga problema kaakibat ng tungkulin na aming hinangad.

Galing pa lang ako sa isang international forum.  Nabanggit ng isang dayuhang pinuno ng isang sangay ng United Nations na natalaga sa Pilipinas, na parang walang linaw kung ano ang hinaharap ng ating bansa.  Maraming naghahangad na mahalal. Lahat isang lamang ang bukang bibig —- ang kanyang hangaring mahalal ay para sa bayan!  Ang sabi niya, kung tunay na talagang para sa bayan nga ang layunin ng mga ito, baka mas mainam na pag-aralan nila ang sitwasyon. Nagkakahati-hati ang mga may pare- parehong layunin. Lahat naniniwala na tanging siya ang karapat dapat.  Baka sa maling akala o hindi makatuwirang hangarin, ang puwede sanang magtagumpay na tunay na maaring magdala na kaunlaran para sa atin bayan ay hindi magwawagi.  Para sa bayan, baka mas mainam na itabi na ng iba ang kanilang plano tumakbo sa 2010. Para sa bayan, isantabi nila ang paniwalang mas karapat-dapat sila sa iba. Para sa bayan, magkaisa na lang ang may pare-parehong pananaw at layunin.  Dahil kung hindi, magagamit lamang muli ang mga katagang “para sa bayan” para maitaguyod ang mga interes na mga pangsarili.